ТУН БА ХЭРЭГЛЭХ АРГА

Тунгийн зөвлөмж нь удирдамжинд заагдсан хоногийн эхний тунгаар эхлэхийг зөвлөнө. Хоногийн нийт дундаж тунг нэг удаа буюу тунг хувааж хэрэглэхийг зөвлөнө (өнжөөд уухдаа үр нөлөө өгөх хамгийн бага тунгаар тунг давхарлаж уух ба үүнээс бусад өдрүүдэд өглөөний 8.00 цагт ууна).

Хамгийн богино хугацаагаар үр нөлөө өгөх хамгийн бага тунгаар хэрэглэвэл  гаж нөлөөг багасч болох юм.

Үр дүн өгч эхэлхүйц эхний тун нь эмчилж байгаа нөхцөл байдлаас нэлээдгүй хамаарна.

Энэ хугацаа нь ревматик өвчнүүд (ревматойдны цочмог кардитыг үл оролцуулаад), арьс, амьсгалын зам болон нүдний талын илрэл бүхий харшлын үед ихэвчлэн гурваас долоо хоног хэрэглэж байж эмнэлзүйн боломжит үр нөлөө илрэх хүртэл үргэлжилнэ. Долоо хоногийн хугацаанд хангалттай үр нөлөө ажиглагдахгүй бол үндсэн онош тогтоосон нөхцөл байдлыг дахин үнэлэх шаардлагатай. Хангалттай үр нөлөө ажиглагдмагц буюу цочмог эмгэгүүдийн (улирлын шинжтэй гуурсан хоолойн багтраа, зулгаралтат дерматит, нүдний цочмог үрэвсэл г.м) үед эмчилгээг зогсоохдоо эсвэл  хоногийн тунг аажим бууруулах эсвэл архаг өвчний (ревматойд артрит, системийн улаан чонон яр, гуурсан хоолойн багтраа, атопик дерматит г.м) үед хамгийн бага үр нөлөө өгөх үндсэн тунд шилжүүлнэ.

Архаг өвчний үед болон ялангуяа ревматойдны артритын үед эмнэлзүйд тохирох байдлаар эхний тунгаас үндсэн тун хүртэл тун бууруулах нь ач холбогдолтой байдаг. 7-10 хоногийн зайтайгаар 2мг ба түүнээс ихээр бууруулахгүй. Ревматойд артритын үед үндсэн стеройд эмчилгээ нь хамгийн бага байж болох түвшинд байх ёстой.

Өнжөөд хэрэглэх эмчилгээнд кортикойдыг хоногт хамгийн бага тунгаар давхарлах ба бусад бүх өдөр өглөөний 8цагт нэг удаа хэрэглэнэ. Тунгийн зөвлөмж нь эмчлүүлж байгаа эмчлүүлэгчийн хариу урвал, өвчин эмгэгийн байдлаас хамаарна.

Өндөр настан: Өндөр настны эмчилгээ ялангуяа удаан хугацаагаар үргэлжилвэл өндөр настанд кортикостеройдын хамгийн түгээмэл илрэх гаж нөлөөний илүү хүнд хэлбэрийн үр дагаваруудыг харгалзан үзнэ, тухайлбал яс сийрэгжих, чихрийн шижин, цусны даралт ихсэх, халдварт өртөмхий болох, арьс нимгэрэх зэргийг харгалзан үзнэ. 

Хүүхэд: хүүхдэд ихэвчлэн эмнэлзүйн хариу урвал дээр үндэслэн тунг тогтоох ба эмч үүнийг шийдвэрлэнэ. Эмчилгээг хамгийн бага хугацаагаар хамгийн бага тунгаар хэрэглэх ёстой. Хэрэв боломжтой бол өнжиж хэрэглэх эмчилгээнд нэг удаагийн тунгаар уулгах шаардлагатай.

- Ревматойд артрит: эхний тун метилпреднизолон 4-6мг/хоног байна. Цочмог өвчний эмчилгээний тун 16-32мг/хоног хүртэл байж болох ба үүнийг хурдан бууруулна.

- Аминд аюултай хүндрэл бүхий өсвөр насны хүүхдийн үений архаг үрэвсэл: эмчилгээний үе шатанд 10-30мг/кг (ихэвчлэн 3 үе шаттай) тунгаар хэрэглэнэ.

- Анхдагч нефротик хам шинж: 0.8-1.6мг/кг тунгаар эхлэн 6 долоо хоног хэрэглээд хамгийн багадаа 6-8 долоо хоногийн хугацаанд тунг бууруулна.

Дархлааны шалтгаант цус задралын цус багадалт: 64мг/хоног тунгаар хамгийн багадаа 6-8 долоо хоног хэрэглэнэ.

Саркойд эмгэгүүд: 0.8мг/кг/хоног, үндсэн тун 8мг/хоног байна.

- Тун бууруулах ба эмчилгээг зогсоохдоо аажим бууруулах ёстой. Дээр дурьдсан зөвлөсөн тунгийн дундажыг хувь хүн бүрт тохируулна.

    ХЭРЭГЛЭХ ЗААЛТ

Тометрол 16мг–ыг глюкокортикойд шаардлагатай дараах нөхцөлүүдэд хэрэглэнэ. Үүнд:

- Дотоод шүүрлийн эмгэгүүд: бөөрний дээд булчирхайн анхдагч болон хоёрдогч дутагдал, бөөрний дээд булчирхайн архаг гиперплази

- Ревматойдны эмгэгүүд: ревматойд артрит, өсвөр насны хүүхдийн үений архаг үрэвсэл, анкилозот спондилит

- Холбох эдийн эмгэгүүд/артерийн судасны үрэвсэл: системийн улаан чонон яр, системийн дерматомиозит (полимиозит), зүрхний хүнд хэлбэрийн үрэвсэл бүхий ревматойд халууралт, артерийн судасны  аварга эст үрэвсэл / ревматойд полимиальгиа

- Арьсны эмгэгүүд: пемфигус вулгарис, харшил: улирлын болон байнгын харшлын шалтгаант хамрын үрэвсэл, эмийн хэт мэдрэгшлийн урвал, ийлдсийн өвчин, арьсны харшил хавьтлын үрэвсэл, гуурсан хоолойн багтраа

Нүдний эмгэгүүд: урд талын увейт (ирит, иридоциклит), арын увейт, нүдний мэдрэлийн үрэвсэл

- Амьсгалын эмгэгүүд: уушгины саркойдоз, аминд аюултай буюу тархмал сүрьеэ (сүрьеэгийн эсрэг хими эмчилгээ тохиромжтой), ходоодны агууламжаар амьсгалын зам бөглөрөх

- Цусны эмгэгүүд: шалтгаан тодорхойгүй тромбоцитын пурпур, цус задралын цус багадалт (аутоиммуны)

- Хавдрын эмгэгүүд: лейкеми (цочмог ба лимфатик), хорт лимфома

- Ходоод-гэдэсний эмгэгүүд: бүдүүн гэдэсний шархлаат үрэвсэл, кроны өвчин.

- Бусад: сүрьеэгийн менингит (сүрьеэгийн эсрэг хими эмчилгээ тохиромжтой), эрхтэн шилжүүлэн суулгалт

ХОРИГЛОХ ЗААЛТ:

Метилпреднизолон шахмалыг дараах тохиолдолд хэрэглэхийг цээрлэнэ:

• Системийн мөөгөнцөртэй эмчлүүлэгч

• Үрэвслийн эсрэг өвөрмөц эмчилгээнээс бусад тохиолдолд системийн халдвартай эмчлүүлэгч

• идэвхитэй бодис буюу туслах бодисын аль нэгэнд хэт мэдрэг эмчлүүлэгчид хэрэглэхийг цээрлэнэ.

Кортикостеройдыг дархлаа дарангуйлах тунгаар хэрэглэж байгаа эмчлүүлэгчдэд  амьд буюу амьд сулруулсан вакциныг хэрэглэхийг цээрлэнэ.

Хуурай, сэрүүн орчинд, гэрлээс хамгаалан хадгална.    

ХЭРЭГЛЭХЭД ЗОРИУЛСАН ТУСГАЙ АНХААРУУЛГА БА БОЛГООМЖЛОЛ

Кортикостеройдууд нь цусны даралтыг, давс ба усны эргэн шимэгдэлт, калийг ихэсгэж мөн кальцийн ялгаралтыг ихэсгэж болзошгүй. Нийлэг глюкокортикойдууд нь минералокортикойдын идэвхээр сул, эмчилгээний үед хоол хүнсны давсны хэрэглээг бууруулж, кали ба кальцийн нэмэлт бэлдмэлийг хэрэглэх шаардлагатай.

 Кортикостеройдуудыг тархины хавангийн эмчилгээнд хэрэглэнэ, ходоод гэдэсний цус харвалт хавсрах аюултай байдаг тул өдөр бүр баасанд цус гарсан (мелена) эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Кортикойд эмчилгээ нь тархины цус харвалтыг далдалж болзошгүй.

Удаан хугацааны адренокортикал эмчилгээ нь ходоодны хүчлийг ихэсгэн, ходоодны идэгдмэл шархлааг гүнзгийрүүлнэ. Иймээс ходоодны шархлаанаас сэргийлэх хоол хүнс, эмчилгээ хэрэглэх шаардлагатай.

 Эмчлүүлэгчийн эмчилгээг зогсоосноос хойш өвчний хүнд хэлбэрийн шинж тэмдгүүд гэнэт илэрч болзошгүй тул удаан хугацаагаар хянах шаардлагатай.